TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!
D-Day, 6 juni 1944, een zeer belangrijke datum wanneer het over de bevrijding van Europa gaat. Op deze dag vond de grootste amfibische landing uit de geschiedenis op het continent plaats. Tijdens Operatie Overlord zetten geallieerde soldaten in Normandië voet op Franse bodem. Het doel is het doorbreken van Hitler’s Atlantikwall. Met het volgen van deze route brengt u in één dag een bezoek aan de belangrijkste bezienswaardigheden op Juno, Gold en Omaha Beach op D-Day.

Juno Beach
Juno Beach was het middelste van de drie Brits/Canadese invasiestranden die aangevallen werden door het 2nd British Army, dat onder bevel stond van General Sir Miles Dempsey. Het strand grensde, vanuit geallieerd oogpunt gezien, op de rechterflank aan Gold Beach en op de linkerflank aan Sword Beach. Het omvatte zeven kilometer kust tussen Graye-sur-Mer en St.-Aubin-sur-Mer, welke in tweeën gedeeld werd doordat de rivier de Seulles hier uitmondt in zee.

Gold Beach
Gold Beach was het middelste van de vijf invasiestranden en het meest westelijke van de Brits/Canadese stranden, die zouden worden aangevallen door het 2nd British Army, dat onder bevel stond van General Sir Miles Dempsey. De Duitse verdedigingswerken waren op Gold Beach veelal ondergebracht in de vakantiehuisjes die overal langs de kust verspreid lagen. In 1943 werd er een machtige kustbatterij gebouwd op de klippen bij Longues-sur-Mer, tussen Gold en Omaha.

Omaha Beach
De Amerikaanse troepen die op D-Day aan land gingen deden dit op de, vanuit geallieerd oogpunt, twee meest rechtse stranden, Utah en Omaha. Utah was het meest rechtse strand, links daarvan lag Omaha Beach en Pointe du Hoc lag tussen de twee Amerikaanse landingsplaatsen in. Omaha, de plaats waarnaar Omaha Beach vernoemd is, is een stadje aan de rivier de Missouri in de staat Nebraska in de Verenigde Staten. Op dit strand zou de eerste aanvalsgolf gevormd worden door 2 divisies, de 1st en de 29th Infantry Division


Overzicht van de landingsplaatsen op D-Day. Bron: Peter Boellaard.
#PuntBezienswaardigheid
AStartpuntCentre Juno Beach
 Het Centre Juno Beach op Juno Beach
De Canadese 3rd Infantry Division was aangewezen om aan land te gaan op Juno Beach. Het grootste gedeelte van de manschappen had Britse voorouders en sprak Engels, maar er waren ook onderdelen die uit Franstalige Canadezen bestonden (Le Régiment de Maisonneuve, Les Fusiliers Mont-Royal, Régiment de la Chaudière). De bevelhebber van de divisie, General-Major Rod Keller was zelf in Groot-Brittannië geboren. Door toedoen van de Kriegsmarine werd de kust bij Juno Beach niet zo goed verdedigd als op andere plekken in Normandië of aan het Nauw van Calais. Volgens de Duitse marine was een landing op dit strand te moeilijk door de riffen en rotsen in het water. Toch werden er wel verdedingswerken en versperringen aangelegd.

Toen de landingsvaartuigen het strand naderden werden ze nauwelijks beschoten, de Duitse wapens langs de kust waren namelijk op het strand zelf gericht. Pas op het moment dat de Canadezen binnen enkele honderden meters genaderd waren kon en werd het vuur op hen geopend. De verliezen waren zwaar. Met de tanks die de kust bereikt hadden konden de Duitse verdedigingsstellingen worden uitgeschakeld. De pantsersteun werd achteraf onmisbaar geacht door de Canadese troepen. De infanteristen die nog in leven waren zochten dekking achter de tanks en probeerden zo bij de zeewering te komen. Na het oversteken van de zeewering moesten de versterkte dorpjes aan de kust zoals Reviers, Bernières, St. Aubin en Courseulles veroverd worden.

Sommige dorpjes werden door goede samenwerking van tanks en infanterie snel ingenomen, op andere plekken ging het minder eenvoudig. De planning voor de opmars landinwaarts raakte al snel in de war als gevolg van een grote opstopping van voertuigen. De smalle uitgangen van het strand zorgden voor een langzame doorstroming van de troepen en hun materieel, waarbij Duitse sluipschutters en artillerie aanzienlijke schade konden aanrichten. De hele dag zouden alle aan land gekomen eenheden hier hinder van ondervinden, wat de doelen voor D-Day vrijwel onhaalbaar maakte. Toch wist één eenheid wel zijn doel te bereiken. De groep wist de spoorlijn Caen-Bayeux te bezetten. In totaal waren er 14.000 manschappen aan land gekomen op Juno Beach tijdens D-day.



Een van de onmisbare tanks, het Centre Juno Beach is van buiten al net zo schitterend als van binnen en het zicht op het strand vanuit de voorstelling van een landingsvaartuig. Foto's: Jeroen Koppes (1), Jeroen Niels (2) en Peter Bijster (3).

Het nabij het strand gelegen Centre Juno Beach herinnert aan deze Canadese bevrijders. Toen zij in 1994 voor de 50-jarige herdenking terugkeerden naar Normandië bleek er voor hen geen plaats te zijn in het Normandische museumlandschap. Dankzij de inspanningen van de veteranen zelf was dat tijdens de 60-jarige herdenking in 2004 gelukkig wel het geval. Een zeer interessant museum over D-Day en de geschiedenis van Canada met als afsluiter een geweldige film.
BWaypointMonument Royal Engineers
 Gold Beach en de kunstmatige haven bij Arromanches
De eerste landingsgolf op Gold Beach zou, evenals op de andere Britse en Canadese stranden, een uur later aan land komen dan de eerste landingsgolf op de Amerikaanse landingsstranden. Dit extra uur werd door de Britten goed gebruikt voor aanvullende bombardementen van de marine en de luchtmacht op de Duitse verdedigingswerken langs de kust. Deze verdedigingswerken waren op Gold Beach veelal ondergebracht in de vakantiehuisjes die overal langs de kust verspreid lagen. In tegenstelling tot de betonnen bunkers op veel van de andere landingsstranden werden deze vakantiehuisjes relatief gemakkelijk uitgeschakeld door het bombardement van de marine en de luchtmacht.

Tijdens de landing trad echter toch een belangrijke complicatie op. De noordwestenwind stond bij Gold Beach bijna loodrecht op het strand waardoor het water zo hoog opgestuwd werd dat de Duitse versperringen tijdens de eerste landingsgolf gedeeltelijk onder water lagen. Ruim 20 landingsvaartuigen raakte matig tot zwaar beschadigd waardoor veel manschappen en tanks verloren gingen. De manschappen en tanks van de 50th "Northumbrian" Infantry Division en de 8th Armoured Brigade die wel aan land kwamen wisten mede met dank aan Hobart’s Funnies de strijd op het strand snel in hun voordeel te beslissen. De belangrijkste taak was nu om Arromanches te veroveren, dit lukte rond half elf ‘s avonds. Hier zou namelijk één van de twee kunstmatige havens van de geallieerden verrijzen. De overblijfselen van deze kunstmatige haven zijn nu nog goed zichtbaar.


Uitzicht over Arromanches en de overblijfselen van Mulbery B. Foto: Barry van Veen.

De codenaam voor de twee kunstmatige havens die voor de Normandische kust zouden worden ingericht was Mulberry. Mulberry A zou ingericht worden voor Omaha Beach en Mulberry B voor Gold Beach. We kijken nu uit op de restanten van Mulberry B. Al op 9 juni, slechts 3 dagen na D-Day, waren de twee havens gedeeltelijk bruikbaar. Een grote storm op 19 juni vernietigde echter de Amerikaanse haven bij Omaha. De Britse haven raakte ook beschadigd maar bleef na reparatie met behulp van overblijfselen van de Amerikaanse haven bruikbaar. Ondanks dat de haven slechts voor een levensduur van 3 maanden was bedoeld bleef hij ruim 8 maanden volop in gebruik. In deze maanden kwamen ruim 2,5 miljoen mensen, 500.000 voertuigen en 4 miljoen ton goederen via Mulberry B aan land.
CWaypointAtlantikwall - Batterie de Longues-sur-mer
 De Duitse kustbatterij van Longues-sur-Mer
De Duitse kustbatterij van Longues-sur-Mer is niet uniek aan de Normandische kust. Toch is er een goede reden waarom we juist aan deze kustbatterij een bezoek brengen. Om onverklaarbare redenen is het geschut van deze kustbatterij in de jaren na de Tweede Wereldoorlog namelijk uit handen gebleven van de schroothandelaren die het kustgebied afstruinden. Daarmee is de kustbatterij van Longues-sur-Mer de enige kustbatterij in Normandië waarvan het originele geschut nog aanwezig is.



Panorama van de vier M272 geschutsbunkers, het machtige 150mm Skoda geschut en een detail van de vuurleidingsbunker met uitzicht op de zee voor Omaha Beach en Gold Beach. Foto's: Barry van Veen (1) (2) en Peter Bijster (3).

De constructie van de Duitse kustbatterij van Longues-sur-Mer begon in september 1943. De kustbatterij zou onder het commando van de Duitse marine komen en werd uitgevoerd als een standaard marine kustbatterij met één M262 vuurgeleidingsbunker en vier M272 geschutsbunkers voorzien van een stuk 150mm geschut met een maximaal effectief bereik van 19 kilometer. Ter verdediging tegen landaanvallen was de kustbatterij voorzien van een omheining van prikkeldraad en enkele bunkers, tobruks en loopgraven. Ter verdediging tegen luchtaanvallen was de kustbatterij voorzien van verschillende stuks 20mm luchtafweergeschut en een zoeklicht.

Vanwege haar ligging tussen Gold Beach en Omaha Beach ging voor de geallieerden natuurlijk veel dreiging uit van de kustbatterij van Longues-sur-Mer. Om 5.30 uur op D-Day bombardeerde de HMS Ajax de kustbatterij zonder veel schade aan te brengen. Omstreeks 6.00 uur opende de kustbatterij zelf het vuur op het commandoschip HMS Bulalo. Door de dreiging moest de Bulalo het anker lichten om een veilig heenkomen te zoeken. HMS Ajax en HMS Argonaut openden vervolgens wederom het vuur op de kustbatterij en na directe treffers in de schietgatopening van twee geschutsbunkers staakte de kustbatterij om 8.45 uur het vuren. Na opruimwerkzaamheden te hebben verricht hervatte de ongeveer 200-koppige bemanning van de kustbatterij het vuren in de loop van de middag. Uiteindelijk wist de Franse kruiser Georges Leygues de kustbatterij definitief uit te schakelen.

De kustbatterij van Longues-sur-Mer werd in de ochtend van 7 juni 1944 ingenomen door Engelse troepen. Tussen 26 juni en 4 september 1944 is op het rotsplateau van de kustbatterij een geallieerd vliegveld met een landingsbaan van 1.200 meter operationeel geweest. Gedurende deze periode is de schade aan de eerste geschutsbunker ontstaan. Op de geschutsbunker stond een stuk luchtafweergeschut waarvan de munitie in de geschutsbunker zelf was opgeslagen. Door onbekende redenen is deze munitie ontploft.
 Widerstandsnest 62 boven Omaha Beach
Toen de geallieerde opperbevelhebbers ervoor kozen om de invasie in Normandië plaats te laten vinden werd al snel duidelijk dat Omaha Beach aangevallen zou moeten worden. Het is het enige zandstrand tussen de monding van de Douve in het westen en Arromanches in het oosten. Met een lengte van bijna 10 kilometer is Omaha Beach het langste van de 5 landingsstranden. Om deze reden zou de eerste aanvalsgolf gevormd worden door 2 divisies, de 1st en de 29th Infantry Division. Ook Rommel wist dat als de geallieerden in Normandië zouden landen zij Omaha Beach zouden moeten aanvallen en liet hier veel verdedigingswerken aanleggen. In totaal beschikte de verdedigers van Omaha Beach over 60 stukken artilleriegeschut, 16 stukken anti-tankgeschut en 85 machinegeweren. Er was niet één centimeter van het strand dat niet bestreken kon worden met vuur van allerlei kaliber.

Zodra op D-Day om 6.30 uur de landingskleppen van de Amerikaanse landingsvaartuigen naar beneden gingen barste het vuur van de Duitse verdediging los. Veel Amerikaanse soldaten sneuvelden nog voordat ze uit de landingsvaartuigen konden springen. Anderen gingen kopje onder in het water en konden door het gewicht van hun nu natte uitrusting niet meer boven komen. Weer anderen sneden de gespen van hun assault jackets door en kwamen weer boven water. Zonder uitrusting moesten ze nu de 300 tot 400 meter over het zandstrand zien over te steken. Rennen kon niemand meer, ze liepen of kropen met het tij mee in de richting van de grindbank. Onderweg schuilden ze achter de Duitse versperringen zodat de engineers geen stroken vrij konden maken voor de twee landingsgolf. Eenmaal bij de grindbank aangekomen zegen ze uitgeput neer. Het verliespercentage was ongekend hoog.


Het uitzicht van de Duitse verdedigers van Widerstandsnest 62 op Omaha Beach. Foto: Peter Bijster.

Widerstandsnest 62 was een van de Duitse verdedigingswerken van waaruit het vuur werd geopend op de Amerikaanse soldaten. Vanaf het monument voor de 5th Engineer Special Brigade heeft u een goed uitzicht over Omaha Beach. Nadat u de situatie goed heeft opgenomen begeeft u zich naar de Amerikaanse Begraafplaats ten zuid-westen van uw positie.
DWaypointAmerikaanse Begraafplaats en Monument Normandië
 Amerikaanse Begraafplaats te Colleville-sur-Mer
Vanaf zee zag het eruit alsof de aanval op Omaha Beach was vastgelopen. Toch werden er wel vorderingen geboekt. De engineers wisten na verloop van tijd verschillende stroken van 50 meter breed vrij te maken in de versperringen. De marine had ondertussen opgemerkt dat de infanteristen hun hulp goed konden gebruiken. De torpedo bootjagers naderden tot vlakbij de kust en begonnen de infanteristen op zicht ondersteuning te geven met hun geschut. Omstreeks 9.00 uur bereikten twee groepjes Amerikaanse soldaten onder aanvoering van Spaulding en Dawson de top van de steile kustwand op de plek waar nu het oriëntatie-tableau op de Amerikaanse Begraafplaats is.



De Amerikaanse Begraafplaats te Colleville-sur-Mer vamuit de lucht gezien, eindeloze rijen met graven die verzinken in de zee en het interieur van het kapelletje. Foto's: Wim H. (1) en Barry van Veen (2) (3).

Ook op andere plaatsen waren kleine groepjes Amerikaanse soldaten onder aanvoering van natuurlijke leiders er achter gekomen dat zij op de steile kustwand niet meer onder vuur lagen van de Duitse Widerstandsnesten. Zo bereikten de eerste infanteristen op verschillende plaatsen het kustplateau. De uitvalswegen naar het achterland waren echter nog niet vrijgemaakt, het stand stond nog vol met voertuigen en het Duitse vuur hield onverminderd aan. Pas om 14.00 uur werd de eerste uitvalsweg vrijgemaakt en konden de voertuigen het strand af. Twee andere uitvalswegen volgden tegen de avond, terwijl de laatste twee uitvalswegen toen nog potdicht zaten.

Een geconcentreerde tegenaanval had de Amerikaanse troepen nog altijd terug de zee kunnen indrijven. De tegenaanval bleef echter uit. De slag om Omaha Beach was tegen een zware prijs in het voordeel van de Amerikanen beslist. Zij die de ultieme prijs betaalden liggen hier op de Amerikaanse Begraafplaats. Zoals alle Amerikaanse begraafplaats is ook de begraafplaats te Colleville-sur-Mer uitzonderlijk goed onderhouden. De zeer speciale ligging boven Omaha Beach en het indrukwekkende bezoekerscentrum maken deze begraafplaats tot een van de meest bezochte bezienswaardigheden in Normandië.
EEindpuntPointe du Hoc Ranger Monument
 Het maanlandschap van Pointe du Hoc
Pointe du Hoc was de locatie van een Duitse batterij van zes 155mm kanonnen. De batterij was in 1943 gebouwd op de top van een klif die vanuit de zee 40 meter loodrecht omhoog rees en bestond oorspronkelijk uit zes open betonnen beddingen voor de kanonnen. In 1944 was men echter begonnen met de bouw van één vuurgeleidingsbunker en zes geschutsbunkers. In juni 1944 waren hiervan de vuurgeleidingsbunker en twee geschutsbunkers gereed. Ook was de batterij voorzien van munitie- en personeelsbunkers en 20mm luchtafweergeschut. Gezien haar locatie tussen Utah Beach en Omaha Beach en het vernietigende vuur dat de kanonnen daarop uit zouden kunnen brengen moest de batterij tijdens D-Day veroverd worden.

Voor deze speciale opdracht was de Ranger Force bestaande uit het 2de en 5de Bataljon Rangers onder leiding van Luitenant-kolonel James Earl Rudder geselecteerd. Ieder landingsvaartuig van de Rangers was voorzien van 6 raketten met daaraan een haak en een touw waarlangs de Rangers tegen de klif op konden klimmen. Tijdens de daadwerkelijke aanval wisten slechts enkele van de raketten de top van de klif te bereiken. Een geluk bij een ongeluk was dat door het voorafgaande bombardement een deel van de klif was ingestort waardoor de klim een stuk korter was. Binnen vijf minuten na de landing waren de eerste Rangers boven en tien minuten later waren de meeste anderen er ook.



Het Ranger Monument, één van de door de bombardementen verwoeste geschutsbunkers en de steile kliffen met het maandlandschap van Pointe du Hoc vanuit de lucht gezien. Foto's: Barry van Veen (1), Jeroen Koppes (2) en Wim H. (3).

De Rangers reorganiseerden zich na de klim in enkele van de honderden grote kraters en maakten zich op om hun doelen te veroveren. Elk peloton had de specifieke taak om één bepaalde geschutsopstelling uit te schakelen. Al snel bleek echter dat het geschut niet meer in de batterij aanwezig was. Hier en daar staken slechts wat telefoonpalen uit de geschutsbunkers. Dit was de geallieerde inlichtingdiensten ontgaan. Tegen 8.30 uur ontdekten de Rangers in een bosrand echter vijf van de zes kanonnen die oorspronkelijk in de batterij hadden gestaan. Ze waren klaar voor gebruik en er was genoeg munitie aanwezig. De Rangers bedachten zich geen moment en bliezen de vijf kanonnen op met thermietgranaten.

De dreiging die de batterij voor de landingsstranden betekende was weggenomen.


Bron tekst: Pieter Schlebaum, Jeroen Niels en Barry van Veen
Bron foto's: Peter Bijster, Wim H., Jeroen Koppes, Jeroen Niels en Barry van Veen
Vertaling: Fred Bolle

GPX (beta) | OV2 (beta) | ITN (beta)